×

Geschiedenis van het eiland

De bewogen geschiedenis van Borkum

Van Romeinse geschiedschrijvers, hekken van walviskaken en de eerste badgasten

Een Borkumer die niet van een walvisvaarder afstamt, is er eigenlijk niet. En de verhalen en relikwieën uit die tijd zijn er dan ook overal te vinden. Je komt op elke hoek op het Noordzee-eiland wel iets tegen wat je eraan herinnert.

Nieuwkomers op het eiland zullen misschien met open mond staan als zij de Wilhelm-Bakker-Straße inlopen. Daar staat het huis van Roelof Gerritsz-Meyer, commandeur van de walvisvangst –met rondom het huis een hek van walviskaakbenen. Maar de geschiedenis van Borkum begint nog veel eerder dan de vroegere walvisvaarders.

‘Burchana fabaria’ (het ‘boneneiland’) wordt voor het eerst genoemd door Plinius de Oudere en Strabo in de Griekse en Romeinse geschiedenis. Maar de geschiedenis van Borkum bleef daarna nog meer dan duizend jaar in het verborgene. Naar verluidt gingen in de 13e eeuw kruisvaardersvloten voor anker bij ‘Borkna’. De naam Bant duikt op ten tijde van de Karolingische heerschappij, toen het gebied werd gekerstend. Bant was oorspronkelijk een moeraseiland en omvatte de huidige eilanden Borkum, Juist en het westelijke deel van Norderney. Totdat hevige stormvloeden, die ook grote veranderingen aan de kust teweegbrachten, het eiland in stukken sloeg. Resten van dit eiland, dat ten zuidoosten van Borkum voor de kust van de Krummhörn lag, verdwenen in 1781.

 

Borkum historisch

Geschiedenis

De naam Borkum is afgeleid van een aantal andere namen:

  • Burchana
  • Byrchanisa
  • Borkna 1227
  • Borkyn 1398
  • Borckum 1462/1527

De eerste officiële vermelding van Borkum en andere Nederlandse en Oost-Friese eilanden dateert van 11-9-1398. Ten tijde van het Hanzeverbond diende Borkum als schuilplaats voor piraten (‘Liekedeelern’) en later ook voor Nederlandse watergeuzen die tegen de Spanjaarden vochten. De heren van het eiland waren vanaf het einde van de 14e eeuw de Oost-Friese stamhoofden, daarna, vanaf 1484 de graven van Oost-Friesland. De graven hadden recht op een deel van de gejutte goederen of de opbrengst van de gejutte goederen. Dit was een bron van voortdurende strijd met de eilandbewoners, die zeer aangewezen waren op hun deel om hun karige levensonderhoud aan te vullen. Pas toen in de 17e eeuw de walvisvaart begon, bereikten de zeevarende Borkumers een zekere welvaart. Borkum leverde veel succesvolle commandeurs en harpoeniers, vooral op Nederlandse schepen. Maar tegen het einde van de 18e eeuw liepen de vangsten terug. De Nederlands-Engelse zeeoorlog bracht de walvisvangst uiteindelijk volledig tot stilstand. Het gevolg was dat de bevolking van Borkum door grote armoede werd getroffen. Vele inwoners verlieten het eiland. In 1776 telde het eiland nog 852 inwoners, maar dat aantal was in 1811 teruggelopen tot 406 personen. Van 1810 tot 1813 stond Borkum onder Napoleontisch bewind. Om de continentale blokkade te handhaven, moesten de mannen en vrouwen van Borkum de zogenaamde Franse veldschans bouwen.

Pas in het jaar 1834 kwamen de eerste recreanten naar het eiland. Een keerpunt in de geschiedenis van Borkum in de meest positieve zin. In 1844 richtte de arts Dr. Ripking een soort toeristenvereniging op die in de eerste voorzieningen voorzag.

In 1850 werden de badgasten voor het eerst geregistreerd: er waren 252 gasten. Maar slechts zeven jaar later, in 1857, telde het eiland 600 gasten en in 1865 waren er al 1024. De tendens was stijgend: Tot 1900 steeg het aantal badgasten naar 16474 personen en ook daarna nam het aantal gestaag toe. Ook beroemde personen, zoals tekenaar Wilhelm Busch, zwoeren bij de betoverende eilandnatuur en het heilzame klimaat van Borkum. In 2004 bezochten 280.000 vakantiegasten, inclusief dagjesmensen, het eiland Borkum.

In de afgelopen decennia heeft het Nordseeheilbad Borkum enorm geïnvesteerd om de concurrentie met andere toeristische trekpleisters glansrijk te kunnen doorstaan. Zo werd de voormalige wandelpromenade gerenoveerd, waar bezoekers met uitzicht op zee en de prachtige zonsondergang kunnen genieten van de culinaire kookkunst van het eiland. Een bijzonder hoogtepunt is het ‘Getijdenland – Water en Wellness’, dat in 2005 werd gerealiseerd. Het biedt zijn bezoekers wellness en zwemplezier van een heel andere dimensie: een panoramasauna met uitzicht op de Noordzee, een zwemparadijs met een reuzenglijbaan en de FlowRider, de enige indoor surffaciliteit in Noord-Duitsland. Maar laten we ook de rest van het wellness-aanbod niet vergeten: Modderbehandelingen met natuurlijk slik, drijvende baden in de Floating-schelp, traditionele Oost-Friese badceremonies in de Borkumse Waschstube, Thalasso-therapieën en -behandelingen, en nog veel meer. Het Cultuureiland als onderdeel van het Getijdenland biedt gasten een modern conferentiecentrum, seminarruimten, gastronomie, een bioscoop en de Grote Zaal met een breed scala aan evenementen: optredens van bekende cabaretiers en comedians, concerten en diavoorstellingen. Het kinderdagverblijf ‘Speeleiland’ in het Cultuureiland biedt kinderen niet alleen bij slecht weer plezier en vermaak.

Tip van de redactie:

Das Heimatmuseum Dykhus – Walbeobachtung mal ganz anders: Im „Dykhus“ schauen Sie direkt ins Skelett des gigantischen Meeressäugers – und erleben auch die wechselvolle Geschichte Borkums aus einer ungewohnten Perspektive: nämlich beeindruckend nah dran.


Kontakt:

Dykhus Borkum
Roelof-Gerritz-Meyer-Straße 8
26757 Borkum
Telefoon: +49 (0)4922 4860

Meer informatie onder:
www.heimatverein-borkum.de